وجه التزام قراردادی

وجه التزام قراردادی چیست؟

قبل از آن که بخواهیم به این وجه و مطالبه آن بپردازیم، باید درباره معنای التزام در لغت و حقوق آگاه باشیم. التزام در لغت به معنی ملازمه شدن، ملزم شدن، گردن گرفتن و همراه بودن می‌باشد. در اصطلاح حقوقی نیز به معنی لغوی خود نزدیک است. چرا که معمولا طرفین در ضمن عقد معین می‌کنند و همراه عقد نوشته می‌شود.

وجه التزام قرارداد مبلغی است که متعاقدین در حین انعقاد عقد به موجب توافق به عنوان یک میزان خسارت چه مادی چه معنوی که احتمال وقوع ناشی از عدم اجرای تعهد یا تاخیر در اجرای آن پیشبینی کرده و بر آن توافق می‌کنند. حال بخواهیم به طور واضح به سوال وجه التزام قراردادی چیست؟ پاسخ دهیم، باید بگوییم که شرط جبران خسارت یا جریمه دیرکرد ناشی از انجام تعهد است.

نحوه تعیین وجه التزام قرارداد چگونه می باشد؟ با توافق هردو طرف و به صورت شرط در ضمن عقد است و قابل تعیین در قرارداد های تملیکی و مالی می‌باشد. نکته مهم در این نوع وجه این است که حتما باید در قرارداد پیش بینی و ذکر شده باشد.

وجه التزام قراردادی چگونه است؟

در پاسخ این سوال و مطالبه وجه التزام قرارداد باید گفت که وقتی طرفین قراردادی می بندند که دارای شرایط صحت معامله می‌باشد، بین طرفین لازم الاجرا خواهد بود. یعنی طرفین مکلف هستند که آن را اجرا کنند و به اجرای آن پایبند باشند. طرفین قرارداد می‌تواند هر شروطی که باطل کننده قرار داد نباشد را در قرارداد خود درج کنند.

یکی از شروطی که به طور معمول در قراردادهای مالی و ملکی جهت تضمین حقوق و جلوگیری از خسارت ذکر می‌شود، وجه التزام قراردادی است. این وجه شرطی است که به واسطه آن، مبلغی در قرارداد پیش بینی می‌شود که در صورت استنکاف متعهد از انجام وظیفه خود، طرف دیگر قرارداد بتواند مطالبه کند.

ماده 230 قانون مدنی مقرر می‌دارد که “اگر در ضمن معامله شرط شده باشد که در صورت تخلف متخلف مبلغی به عنوان خسارت تادیه نماید حاکم نمی‌تواند او را به بیشتر یا‌ کمتر از آن چه که ملزم شده است محکوم کند.”

با استناد به این ماده قانونی می‌توان گفت که طرف معامله می‌تواند حق مطالبه این وجه را داشته باشد و امکان ندارد فرد ملزم شده به بیشتر یا کمتر از آن چه که ذکر شده است محکوم شود. (البته استثنا وجود دارد)

برای مشاوره های بیشتر در زمینه حقوقی برای مثال اگر نیاز به وکیل الزام به تنظیم سند رسمی و یا وکیل سرقفلی داشتید می‌توانید با مراکز مشاوره های حقوقی تماس گرفته و از آن ها کمک بگیرید.

در کل وجه التزام قرارداد همان جریمه دیر کرد یا عدم انجام قرارداد است که حتما باید به عنوان شرطی که به صورت توافقی توسط طرفین در قرارداد پذیرفته شده، ذکر شده باشد. حال این وجه می‌تواند ضمن قرارداد اصلی باشد یا مستقل از قرارداد شرط شده باشد.

نکته مهم آن است که این شرط و پذیرش آن قبل از خسارت وارد شده شکل گیرد. در این صورت است که می‌توان بر اساس شرایط دریافت آن و در صورت تخلف و یا تعلل، اقدام به مطالبه وجه التزام قرارداد نمود.

قراردادهای دارای وجه التزام

شاید برای افراد سوال پیش آید که در چه قراردادهایی می‌توان وجه التزام را شرط کرد؟ وجه التزام در تمام عقود مالی استفاده می‌شود ولی کاربرد بیشتری در عقود تملیکی دارد. به این منظور که قراردادهای دارای خرید و فروش مانند بیع و قراردادهایی که در آن مالی از مالکیت فردی خارج و به فرد دیگر داده می‌شود، بیشتر نقش دارد.

حائز اهمیت است که بگوییم این وجه با خسارت تاخیر تادیه متفاوت است. وجه التزام قراردادی باید حتما با توافق طرفین تعیین شده باشد و مبلغش نمی‌تواند توسط قاضی تغییر کند. در حالی که خسارت تاخیر تادیه نیاز به پیش بینی قرار داد ندارد و در صورتی که ضرر وجود ناشی از عدم انجام یا تاخیر اثبات شود، خسارت توسط قاضی تعیین می‌شود.

مبلغ وجه توسط دو طرفه معامله مشخص شده و به هیچ وجه حتی با نرخ روز نیز تغییر نمی‌کند مگر شرط کرده باشند که وجه التزام به نرخ روز باشد. در صورتی که مبلغ خسارت تاخیر تادیه با توجه به شاخص بانک مرکزی و نرخ روز تعیین شده و با توجه به آن حکم داده می‌شود.

نکات مربوط به وجه التزام قراردادی

دعوای مطالبه وجه التزام قرارداد یک دعوای منقول است که حتی اگر قرارداد ملکی باشد، مرجع صالح جهت تقدیم دادخواست دادگاه محل اقامت خوانده و یا محل اجرا و انعقاد قرارداد می‌باشد. هنگامی که هر یک از طرفین قرارداد، در موعد تعیین شده به تعهد خود عمل نکنند، طرف دیگر می‌تواند دادخواست مطالبه وجه التزام قرارداد را ارائه نمایند.

در دعوای مطالبه وجه التزام، خواهان دعوا باید کسی باشد که شرط التزام تعهد به نفع او واقع شده باشد و خوانده نیز کسی است که باید آن تعهد را انجام می‌داده ولی انجام نداده باشد یا به تاخیر خورده باشد. پس از صدور رای مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت وجه، اجراییه صادر و پرونده به اجرای احکام فرستاده می‌شود.

هنگامی یک شخص می تواند وجه را مطالبه کند، باید خود تعهداتش را به طور کامل و درست انجام داده باشد. برای مثال اگر فردی به عنوان خریدار به دفترخانه مراجعه کند، باید قیمت معامله و عدم اجرای تعهد طرف دیگر را ثابت و احراز کند. در واقع هنگامی وجه التزام قابل مطالبه است که نقض عهد ثابت شود و خسارت قابل مطالبه باشد.

در تعهد نتیجه اگر قوه قاهره مانع اجرای این تعهد شود، وجه التزام قابل مطالبه نیست. صرفا در یک جایی که متعهد، اجرای تعهد را تضمین کرده باشد، وجه التزام با وجود قوه قاهره نیز قابل مطالبه می باشد.

برخی مواد قانونی مرتبط با وجه التزام قراردادی

ماده221 قانون مدنی

“اگر کسی تعهد اقدام به امری را بکند یا تعهد نماید که از انجام امری خودداری کند در صورت تخلف مسئول خسارت طرف مقابل است‌ مشروط بر اینکه جبران خسارت تصریح شده و یا تعهد عرفاً به منزله تصریح باشد و یا بر حسب قانون موجب ضمان باشد.”

ماده 226 قانون مدنی

“در مورد عدم ایفاء تعهدات از طرف یکی از متعاملین طرف دیگر نمی تواند ادعای خسارت نماید مگر اینکه برای ایفاء تعهد مدت‌ معینی مقرر شده و مدت مزبور منقضی شده باشد و اگر برای ایفاء تعهد مدتی مقرر نبوده طرف وقتی میتواند ادعای خسارت نماید که اختیار موقع‌ انجام با او بوده و ثابت نماید که انجام تعهد را مطالبه کرده است.”

ماده 227 قانون مدنی

“متخلف از انجام تعهد وقتی محکوم به تادیه خسارت می شود که نتواند ثابت نماید که عدم انجام به واسطه علت خارجی بوده است که‌ نمیتوان مربوط به او نمود.”

ماده 228 قانون مدنی

“در صورتی که موضوع تعهد تادیه وجه نقدی باشد حاکم میتواند با رعایت ماده ۲۲۱ مدیون را به جبران خسارت حاصله از تاخیر در‌ تادیه دین محکوم نماید.”

انواع وجه التزام قراردادی

اصولا دو نوع وجود دارد که یکی وجه التزام بابت عدم اجرای تعهد است و دیگری بابت تاخیر در اجرای تعهد می‌باشد.

وجه التزام قراردادی عدم اجرای تعهد

مبلغی که در این مورد از متخلف گرفته می‌شود، برای عدم اجرای تعهدی است که متعهد شده است. وقتی دریافت خسارت برای عدم اجرای تعهدات باشد، فرد خواهان دیگر نمی‌تواند، درخواست اجرای تعهد یا همان الزام به وفای به عهد کند. در این باره دریافت وجه التزام قرارداد به معنای صرف نظر کردن از الزام به وفای عهد است.

وجه التزام قراردادی بابت تاخیر در اجرای تعهد

در صورتی که پرداخت وجه به واسطه خسارت تاخیر در اجرا باشد، پرداخت وجه بابت تاخیر در اجرای تعهد باعث مبرا شدن متخلف از اجرای تعهد نمی‌باشد. رقم دریافت شده صرفا برای جبران خسارت بوجود آمده به خاطر تاخیر است.

وجه التزام قرارداد یکی از شروطی است که طرفین در قراردادهای مالی ذکر می‌کنند. در این وجه برای مطالبه وجه ذکر شرط در قرارداد الزامی است. طرفین باید آن را برای پیش بینی تخلف و تضمین رعایت کردن حقوقشان و جلوگیری کردن از تخطی و خسارت، در قرارداد ذکر کنند. این شرط یکی از شروط لازم الاجرا است. به منظور آن که طرفین قرارداد ملزم به اجرای آن می‌باشند.