عدم انجام تعهد و خسارت ناشی از آن

واژه تعهد که ریشه آن عهد می باشد. در فارسی به آن پیمان، قول و وعده می گویند. عهد نوعی قرارداد است که بین دو نفر یا دو گروه یا چند نفر و چند گروه بسته می شود که اگر به طور مشروع و قانونی باشد حتما باید به آن پایبند بود. امروزه در جامعه ما میان افراد قرارداد هایی منعقد می گردد. این قراردادها بنا بر مفاد قرارداد طرفین را نسبت به یک دیگر متعهد می کند . ما در این مقاله قصد داریم تا به مفهوم عدم انجام تعهد و تاخیر در انجام تعهد و مطالبه خسارات ناشی از این موارد بپردازیم.

وفای به عهد می تواند بسته به قرارداد پرداخت پول، انجام یک عمل، خودداری از انجام یک عمل، انتقال مال و یا تسلیم مال به دیگری را شامل شود. اما گاهی میان طرفین این نوع قرارداد ها تاخیری در انجام تعهد پیش می اید یا شخص متعهد تعهد را انجام نمی دهد. این امر سبب بروز اختلافات میان طرفین قراداد از جنبه ی عدم انجام تعهد پیش می آید که سبب بروز دعاوی حقوقی عدم انجام تعهد می شود.

تعهد و تعریف مسئولیت قراردادی

در قانون کشور ما و در مواد قانون مدنی پایبندی و وفای به عهد محترم شمرده شده و قانونگذار ما از آن حمایت به عمل آورده. چرا که در ماده 220 قانون مدنی عنوان داشته که عقود نه فقط متعاملین را به اجرای چیزی که در آن تصریح شده است ملزم می نماید، بلکه متعاملین به کلیه نتایجی هم که به موجب عرف و عادت یا به موجب قانون و عقد حاصل می شود ملزم می باشند.

از این ماده اینگونه برداشت می شود که اشخاص طرف معامله و قرارداد نسبت به مفاد قرارداد و آثار ناشی از قرار داد نسبت به یک دیگر متعهد می باشند و آن ها باید به آن عمل کنند. در این خصوص در ماده 221 قانون مدنی عنوان داشته اگر کسی تعهد اقدام به امری را بکند یا تعهد نماید که از انجام امری خود داری کند در صورت تخلف مسئول خسارات طرف مقابل است. در ماده مذکور مسئولیت قراردادی به صورت روشنی جلوه می کند. در تعریف مسئولیت قراردادی بنا بر نظر دکترین حقوقی کشورمان باید عنوان داشت که مسئولیت قراردادی یعنی الزام متعهد به جبران خسارتی که در نتیجه نقض تعهد قراردادی ، به طرف دیگر وارد می شود .

عدم انجام تعهد و تاخیر در تعهد چیست؟

نقض تعهد قرار دادی شامل مواردی از قبیل عدم اجرای قرارداد یا اجرای ناقص قرار داد یا نادرست یا همراه با تاخیر انجام مفاد قرارداد است.

هر گاه طرفین قرارداد بر اساس توافق فی ما بین خودشان که در قرارداد به صورت واضح آمده است یا به صورت عرفی و بنا بر نوع عمل و تعهد اینگونه برآورد شود که به مفاد قرارداد عمل نشده است شخص متعهد دچار عدم انجام تعهد گشته و نسبت به خسارات وارده به یک دیگر مسئول و ضامن می باشند. در جلو تر شرایط مطالبه خسارت در اثر عدم انجام تعهد و تاخیر در تعهد را برای شما توضیح می دهیم.

در خصوص برسی عدم انجام تعهد در قرار داد بهتر است با وکلای مجرب در امور قراردادی مشورت کرد. چرا که نکات مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد در قرارداد بسیار گسترده و وسیع می باشد. برای انجام اینگونه امور حضور وکلای مجرب قراردادی بسیار مورد اهمیت است .

مثال:

به صورت مثال شخص(الف) متعهد می شود که مطابق قراردادی با شخص (ب) اجازه استفاده از چاه آب جهت آبیاری درختان باغ ب صورت پذیرد. پس از مدتی شخص (الف) اجازه آب یاری را از چاه واقع شده در ملک خویش  به شخص (ب) نمی دهد و شخص (ب) هیچ گونه دسترسی برای آب یاری از جهات دیگر ندارد. در این وضعیت درختان باغ (ب) خشک شده و ثمره نمی دهد. در این حالت شخص (ب) می تواند مطالبه ی خسارت وارده ناشی از عدم انجام تعهد کرده و ضرر زیان ناشی از خشکی درختان و از بین رفتن میوه های درختان باغش را از شخص (الف) بخواهد .

در مثال بالا نمونه ای از عدم انجام تعهد را مشاهده کردیم. در این خصوص مثال و موارد گوناگونی هست. اما آنچه که در عدم تعهد بسیار پر رنگ و مهم است نحوه مطالبه خسارات ناشی از عدم  انجام تعهد می باشد. در این خصوص می توانید از مشورت گرفتن وکلای مجرب امور قراردادی یاری گرفته تا نسبت به وضعیت شما اقدام لازم به عمل بیاورند.

مطالبه خسارات ناشی از عدم تعهد و تاخیر در تعهد

شروط مطالبه ی خسارات ناشی از عدم انجام تعهد و تاخیر در انجام تعهد عبارتند از :

1. ورود ضرر به شخصی که تعهد به نفع وی و برای او شده است مستند ماده 221 قانون مدنی می باشد.
2. قابلیت تشخیص و پیش بینی کردن ضرر وارده در صورت عدم انجام تعهد.
3. در قرارداد هایی که زمان در انجام تعهد مطرح شده باید از موعد انجام تعهد گذشته باشد و متعهد تعهد را انجام نداده باشد که مستند ماده ی 226 قانون مدنی می باشد.
4. الزام آور بودن جبران خسارت به حکم قانون و یا مفاد عقد و عرف جامعه در نوع تعهد.
5. مهم ترین نکته هم برسی رابطه ی سببیت در عدم انجام تعهد و یا تاخیر انجام تعهد میان آن و ورود خسارت.

برای مطالبه ی خسارت از عدم انجام تعهد و تاخیر در انجام تعهد باید یکی از موارد بالا به وضوح وجود داشته باشد تا بتوان دادخواست مطالبه خسارت و تاخیر در انجام تعهد را به مرجع صالح قضایی تقدیم نمود.

گاهی پیش می آید که طرفین قراداد وجه التزامی را بابات انجام تعهد و ضمانت اجرای صحیح تعهد در قراداد عنوان می کنند تا دچار بروز عدم انجام تعهد شود .

در تعریف وجه التزام باید گفت به خسارت تعیین شده در قرارداد گفته می شود که به سبب ان تقویم و ارزیابی میزان خسارات به صورت قراردادی می باشد. تقویم خسارت یعنی تعیین بهای خسارت.

تقویم خسارت به چند دسته تقسیم می شود :

1.تقویم خسارت قراردادی که نمونه ان تعیین وجه التزام در قرارداد می باشد که مستند به ماده 230 قانون مدنی می باشد. یعنی طرفین ضمن معامله شرط کرده باشند در صورت تخلف مبلغی به عنوان خسارت به شخص ضرر دیده پرداخت شود.

2. تقویم قضایی که در این حالت نه در قانون چیزی در خصوص تعیین خسارت عنوان شده نه در قرار داد چیزی پیش بینی شده. در این حالت قاضی بر اساس نظر کارشناسی میزان خسارت را تعیین می نماید.
3. تقویم خسارت قانونی که در این حالت قانون میزان خسارت را مشخص کرده و معین می نماید مانند ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی که مربوط به تعهدات پولی ناشی از تاخیر در انجام اینگونه تعهدات می باشد .

پس برای تعیین خسارت ناشی از عدم انجام تعهد و تاخیر در انجام تعهد یکی از موارد بالا بنا بر نوع قرارداد اجرا شود.

نتیجه گیری

همانطور که گفته شد مطالبه خسارات ناشی از انجام تعهد باید در صورت بروز ضرر مشخص باشد و رابطه سببیت میان عدم انجام تعهد و بروز ضرر مشخص شود تا بتوان مطالبه خسارت نمود . مطالبه خسارت بسته به نوع تعهد متفاوت می باشد و نمی توان به دلیل عدم انجام تعهد قرارداد را برهم زد. جز مواردی که قانون مشخص کرده باشد. ولی می توان از دادگاه صالح الزام به انجام تعهد را نسبت به شخص متعهد خواستار شد . برای درک بهتر و مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد می توانید با وکلای مجرب در این زمینه مشورت نمایید .