جرم خیانت در امانت چیست؟

جرم خیانت در امانت و مجازات آن

قطعاً تا به حال عبارت جرم خیانت در امانت را شنیده‌اید و احتمالا مصادیق مختلف آن را در اطرافیان خود دیده‌اید. جرم خیانت در امانت همانطور که از نام آن نیز مشخص است به معنای جرمی است که در آن شخصی در امانتی که به وی واگذار شده است، خیانت کرده و در حقیقت از آن به خوبی نگهداری نمی‌کند. خوب است بدانید که خیانت در امانت در قانون ما و همچنین در قوانین بسیاری از کشورها جرم تلقی شده و برای آن مجازات خاصی نیز در نظر گرفته شده است. همچنین لازم به ذکر است که جرم خیانت در امانت جز یکی از بزرگترین گناهان یا به عبارتی دیگر گناهان‌ کبیره نابخشودنی می‌باشد.

در ادامه با ما همراه شوید تا به بررسی تفسیر کامل جرم خیانت در امانت و مجازات آن بپردازیم.

 

معنای لغوی خیانت در امانت

پیش از هر چیز بهتر است که به معنا و مفهوم لغوی خیانت در امانت بپردازیم. کلمه خیانت در لغت به معنای نقض هرگونه عهد و تعهد، عدم رعایت امانت داری و نقض پیمان می‌باشد و کلمه امانت نیز همان‌طور که می دانید به معنای مال و اموالی است که به سبب حکم قانون یا قرارداد در نزد دیگری نگهداری می‌شود و وی ملزم است که از آن به خوبی نگهداری کند. همانطور که گفته شد، خیانت در امانت جرم تلقی شده و برای آن نیز مجازات مشخصی در نظر گرفته شده است. خیانت در امانت معمولاً به صورت یک فعل یا ترک فعل عمدی انجام شده و در آن فرد امین یعنی شخصی که مال در نزد وی نگهداری می‌شود، کاری را به ضرر دیگری انجام می‌دهد.

تعریف اصطلاحی خیانت در امانت

اگر بخواهیم، خیانت در امانت را از نظر اصطلاحی تعریف کنیم به معنای اقدامی می باشد که در آن مالک یا متصرف قانونی، آن مالی را در نزد دیگری بنابر استرداد یا برای رسانیدن آن به مصرف معینی می‌سپارد و وی همراه با سوء نیت و دشمنی آن را تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود می‌نماید.

 

مجازات جرم خیانت در امانت در قانون مجازات اسلامی

بر اساس ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی چنانچه شخصی هرگونه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته‌هایی چون سفته، چک، قبض و همچون آن را به عنوان رهن، امانت، وکالت یا اجاره با اجرت یا بدون اجرت به کسی داده و بنا بر این بوده که اشیا را مسترد نماید یا وی آن را به مصرف معینی برساند و شخصی که آن مال نزد وی بوده، آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن تلف، مفقود، تصاحب یا استعمال نماید، مجازات آن حبس از سه ماه تا یک سال و نیم می باشد.‌

علاوه بر آن در ماده ۶۷۳ قانون مجازات اسلامی آمده است که اگر شخصی از سفید مهر یا سفید امضایی که به وی سپرده شده یا به هر نوع که به دست آورده است، سوء استفاده نماید، مجازات آن حبس از یک تا سه سال می باشد.

 

شرایط تحقق جرم

همانطور که شاهد بودید، پیش از این به تعریف لغوی و اصطلاحی جرم خیانت در امانت پرداختیم.‌ حال خوب است بدانید که جهت تحقق جرم فوق الذکر، لازم است که شرایطی وجود داشته باشد از جمله آنکه باید بین فعل یا اقدام مرتکب جرم و ضرر مالک یا متصرف قانونی آن رابطه علیت برقرار شده باشد، موضوع جرم باید یک وسیله تحصیل مال یا مال معین باشد، مال باید با یکی از راه‌های قانونی یا به شرط به مصرف معین رسانیدن آن یا به شرط استرداد به امین سپرده شده باشد، مال امانی باید از سوی متصرف قانونی یا مالک مال به شخص امین سپرده شده باشد.

 

عناصر تشکیل‌دهنده جرم

خوب است بدانید که جرم فوق الذکر از سه عنصر مادی، معنوی و قانونی تشکیل شده است. منظور از عنصر مادی، همان فعل یا ترک فعل مرتکب جرم می باشد. یعنی تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود کردن مال توسط وی. منظور از عنصر معنوی تشکیل دهنده جرم نیز سوء نیت شخص مرتکب می باشد که خود به سوء نیت عام و سوء نیت خاص تقسیم می‌شود که منظر از سونیت عام، انجام فعل یا ترک فعل عمدی توسط مرتکب و منظر از سونیت خاص نیز سونیت و قصد شوم مرتکب می‌باشد. همچنین منظور از عنصر قانونی تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت نیز در قانون مجازات اسلامی بدان اشاره شده و برای آن مجازات حبس در نظر گرفته شده است.  

 

شرط اصلی تحقق جرم خیانت در امانت

خوب است بدانید که شرط اصلی یا به عبارتی دیگر لازمه تحقق جرم فوق الذکر، ورود ضرر و زیان و خسارت به مالک مال و متصرف آن می‌باشد. این نوع جرم در دسته جرایم مقید قرار داشته و رفتار شخص مرتکب منتهی به نتیجه خاص آن می شود.

 

موضوع جرم

موضوع جرم خیانت در امانت می تواند عین مال یا وسیله تحصیل مال یعنی چک، سفته، قبض و نظایر آن باشد.

 

آیا خیانت در امانت همان کلاهبرداری است؟

خیر. شاید عده زیادی خیانت در امانت را همان کلاهبرداری بدانند یا بالعکس، اما خوب است بدانید که خیانت در امانت با جرم کلاهبرداری متفاوت می باشد. همانطور که گفته شد در جرم خیانت در امانت، ضرر و زیان به مالک یا متصرف مال وارد می‌شود اما در جرم کلاهبرداری، شخص کلاهبردار از آن مال انتفاع کرده و در حقیقت شرط اصلی تحقق آن، انتفاع کلاهبردار از مال می باشد اما در جرم خیانت در امانت، ممکن است که مرتکب یا همان خائن اصلا از مال استفاده نکند،  پس می‌توان گفت در کلاهبرداری نتیجه آن بردن مال غیر است. علاوه بر موارد گفته شده در جرم کلاهبرداری، شخص متهم با توسل به اقدامات متقلبانه مال دیگری را به دست می‌آورد اما در جرم خیانت در امانت کسی که از متضرر بوده است با میل و رضایت قبلی خود مال را در اختیار متهم قرار داده است.

 

آیا خیانت در امانت همان جرم سرقت است؟

خیر. شاید عده زیادی از دوستان، جرم خیانت در امانت و جرم سرقت را یکی دانسته یا تصور کنند که هر دو نوع جرم دارای یک معنا و مفهوم می‌باشد، اما خوب است بدانید که این دو نوع جرم با یکدیگر متفاوت می باشند. همانطور که گفته شد در جرم خیانت در امانت، شخص متضرر یا زیان دیده از جرم، مال خود را با میل، رضایت و قصد قبلی در اختیار شخص امین قرار داده است، اما در جرم سرقت، سارق در حقیقت مال دیگری را می رباید و در آن زیان دیده هیچگونه میل و رضایتی در در اختیار گذاشتن مال در تصرف سارق نداشته است،  پس میتوان گفت که این دو نوع جرم با هم متفاوت بوده و نمی‌توان آن دو را یکی دانست.‌

 

مرجع قضایی صالح به رسیدگی

شایان ذکر است که مرجع قضایی صالح به رسیدگی در جرم خیانت در امانت، دادسرای محل وقوع جرم بوده که پس از انجام تحقیقات مقدماتی در این مرجع به دادگاه کیفری دو محل وقوع جرم ارجاع می گردد.

 

مبدأ مرور زمان در این نوع جرم

در رابطه با جرم اشاره شده خوب است بدانید که مبدأ مرور زمان آن از تاریخ مطالبه شاکی و انکار متهم می باشد که حاکی از تصاحب مال خواهد بود. همچنین لازم به ذکر است که این نوع جرم در واقع جز جرایم آنی بوده که به محض تحقق یکی از عناصر مادی جرم گفته شده یعنی مفقود، تلف، استعمال و تصاحب مال واقع شده است، همچنین مدت مرور زمان آن ۵ سال از زمان ارتکاب آن می باشد.

 

چگونه می‌توان از جرم خیانت در امانت شکایت کرد؟

بهتر است در رابطه با شیوه‌ی شکایت از جرم خیانت در امانت آشنا شویم. چنانچه خدای ناکرده زیاندیده این نوع جرم واقع شدید، لازم است که ابتدا به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کرده و شکوائیه خود را مبنی بر تحقق این نوع جرم تنظیم و ثبت نمایید که این دفاتر، دادخواست شما را به دادسرای محل وقوع جرم ارجاع داده و پس از آن شعبه رسیدگی تعیین شده و جلسه رسیدگی آن به شما ابلاغ خواهد شد.

 

چگونه می‌توان این جرم را اثبات کرد؟

یکی از پرسش‌های مهم که در رابطه با هر نوع جرمی مطرح می‌شود، علی‌الاصول راه‌های اثبات آن می باشد. خوب است بدانید که جهت اثبات جرم خیانت در امانت، می‌توان از اقرار خود شخص مرتکب یا شهادت شهود یا همچنین علم قاضی استفاده کرد که برای آن معمولا از اطلاع مطلعین، اوضاع و احوال و شرایط حاکم بر جامعه، نظر کارشناس و غیره استفاده می شود. همچنین لازم به ذکر است که اگر قصد دارید برای اثبات تحقق جرم گفته شده از شهادت شهود استفاده نمایید، لازم است که دو شاهد مرد عاقل و بالغ را به همراه خود داشته باشید.

 

آیا با طرح دعوای جرم خیانت در امانت ما به مال خود می‌رسیم؟

خیر! شاید برایتان جالب باشد که بدانید، چنانچه جرم خیانت در امانت تحقق یافته باشد و شما در مرجع قضایی صالح این نوع دعوا را مطرح نمایید در حقیقت شما به مال و اموال خود نمی‌رسید! چرا که این نوع طرح دعوا در حقیقت یک دعوای کیفری بوده و مجازات آن برای فرد مرتکب حبس می باشد، اما چنانچه بخواهید خسارات و ضرر و زیان ناشی از جرم را نیز مطالبه نمایید یا به عبارتی به مال و اموال خود دست پیدا کنید، لازم است که علاوه بر آن، دادخواست ضرر و زیان نیز تنظیم و ثبت نمایید.

 

آیا این نوع جرم قابل گذشت است؟

بله. لازم به ذکر است که جرم خیانت در امانت قابل گذشت بوده و چنانچه شاکی این نوع جرم گذشت نماید، اجرا یا تحقیقات جرم متوقف خواهد شد.‌

 

آیا جرم فوق‌الذکر قابل تخفیف یا تبدیل می‌باشد؟

بله. بهتر است بدانید که مجازات این نوع جرم در صورت وجود شرایط کافی یک تا دو درجه قابل کاهش بوده و همچنین قابل تبدیل به جزای نقدی از ۸۰ میلیون ریال تا ۱۸۰ میلیون ریال می باشد.‌

 

آیا در جرم خیانت در امانت امکان آزادی مشروط وجود دارد؟

بله. لازم به توضیح است که در صورت وجود شرایط لازم و پس از تحمل یک سوم از مجازات حبس، امکان آزادی مشروط برای مجرم وجود داشته و همچنین وی می تواند، تحت نظارت الکترونیکی نیز قرار بگیرد.

 

آیا این جرم قابل تعویق یا تعلیق است؟

در صورت وجود شرایط خاص آن امکان تعلیق جرم خیانت در امانت وجود دارد اما خوب است بدانید که این جرم قابل تعویق نمی‌باشد.  

 

آیا محکومیت به این نوع جرم برای محکوم سابقه کیفری در بر خواهد داشت؟

خیر. این نوع جرم برای محکوم سابقه کیفری در بر نخواهد داشت.

 

وکیل جرم خیانت در امانت

پیش از این با جرم خیانت در امانت و مجازات آن و هر آنچه که لازم بود در این خصوص بدانیم، آشنا شدید. همانطور که شاهد بودید، این نوع جرم از حساسیت و پیچیدگی‌های خاص خود برخوردار می‌باشد، پس بهتر است که برای طرح این نوع دعوا و همچنین مطالبه ضرر و زیان خود حتماً از یک وکیل خبره دادگستری استفاده کرده تا بتوانید در کوتاهترین زمان ممکن و همچنین به بهترین روش ممکن به نتیجه مورد نظر خود دست پیدا کنید.

 

در آخر…

از همراهی تمامی شما کاربران گرامی و عزیز متشکریم. چنانچه در خصوص جرم خیانت در امانت و هر نوع جرم کیفری مرتبط با آن پرسش یا ابهامی در سر دارید، می توانید از وکلای پایه یک دادگستری و مشاورین متخصص و متبحر حقوقی موسسه عدل و حق اطلاعات لازم را کسب کرده و به صورت رایگان از مشاوره‌های ما استفاده نمایید. منتظر تماس شما هستیم.‌